KURBANLARIMIZ “KURB” ANLARIMIZ OLSUN

Hicret’in ikinci senesi, Zilhicce ayının onuncu günü. Yesrib Medine-i Münevvere’ye dönüşmüş. Peygamber Efendimiz ashâbıyla birlikte ilk kez Kurban Bayramı kutlayacak, Allah adına kurbanlar kesecek, Müslümanlar birlik ve dirlik içinde bayram yapacaklar. Ensar-Muhacir kardeşliğinin ardından yardımlaşma ve dayanışmanın güzel bir örneği daha sergilenecek. İslâm’ın bayramlarından birini daha kutlamanın heyecan ve coşkusu büyük küçük herkesi sarmış.

Kurban Bayramı sabahı Peygamber s.a.v. ashâbına kıldıracağı bayram namazına hazırlanıyor. Güneşin yükselişiyle birlikte bayram namazı için önceden tespit ettiği açık alandaki musallâya (namazgâha) doğru ilerlemeye başladılar. Allah Resûlü, bayram heyecanını yaşamaları, dua ve hutbeden yararlanmaları arzusuyla genciyle yaşlısıyla bütün kadınları da bayram sabahı namazgâha davet etmişti. Namazgâha varınca oradakilere selâm verdi. Kendisine verilen bir bastona dayanarak Allah’a hamd ve senâ ettikten sonra ashâbına şöyle seslendi: “Bugün ilk işimiz, (bayram) namazı kılmak, sonra dönüp kur­ban kesmektir. Kim böyle yaparsa sünneti­mize uymuş olur.”(Buhârî,Îdeyn, 3)

Her zamanki huşû ile kadın-erkek, genç yaşlı, çoluk çocuktan oluşan ashâbına bayram namazını kıldırdı. Sonra kurbanla ilgili önemli mesajlar verdiği hutbesini irad etti.

Bayram hutbesinde Kutlu Elçi, Yüce Allah’ın kurban günlerini Müslümanlar için bayram ilan ettiğini belirtti. Bayram günlerini, (oruç değil) yeme-içme ve Allah’ı zikretme günleri olarak niteledi. Bayramda çeşitli kurbanların kesilmesi ve yoksulların doyurularak sevindirilmesi yönünde ashâbını şu ifadeleriyle teşvik etti: “Âdemoğlu kurban günü Allah katında kurban kesmekten daha sevimli olan bir amel işlemiş olmaz. Kurban, kıyamet günü boynuzları, kılları ve tırnaklarıyla (sevap olarak) gelir. Kurban, henüz kanı yere düşmeden, Allah tarafından kabul edilir. Bu sebeple kestiğiniz kurbanlarla nefsinizi arındırın.” (Tirmizî, Edâhî, 1)

Namaz ve hutbenin ardından artık sıra kurbanları kesmeye gelmişti. Rahmet Elçisi, hayvanların kesimi esnasında onlara eziyet verilmemesi için, gerekli uyarılarda bulunmayı da ihmal etmedi. Allah’ın her konuda ‘ihsân’ ile yani güzellikle davranmayı farz kıldığını, hayvanların kesiminin de en güzel bir biçimde yapılması gerektiğini hatırlattı. Bu nedenle, bıçağın iyice keskinleştirilmesi, hayvana gösterilmemesi, kesim işinin hızlı yapılması ve böylece hayvanın fazla acı çekmeden can vermesinin sağlanması talimatını verdi. Bizzat kendisi de iyi kesmesi için bıçağını bilettirdi. Keseceği koçu kıbleye doğru yatırdı. Keserken besmele çekti, tekbir getirdi ve şöyle buyurdu: “Ben hanif (hakka yönelmiş) olarak, yüzümü gökleri ve yeri yaratan (Allah)’a çevirdim ve ben müşriklerden değilim. Şüphesiz benim namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm âlemlerin Rabbi olan Allah içindir. O’nun hiçbir ortağı yoktur. Ben bununla emrolundum ve ben Müslümanların ilkiyim.” (İbn Mâce, Edâhî, 1)

Allah Resûlü’nün âyetler ihtiva eden (En’am 6/79, 162-163) bu duası, İslâm’daki kurbanlar ile Câhiliye dönemindeki kurbanlar arasındaki en önemli farkı göstermekteydi. Asırlardır kurbanlar putlara adanmış, şirk içerisinde kesilmişti. Şimdi ise, sadece yaratan Allah’ın adıyla, O’nun adına kurban ediliyorlardı. Ardından Peygamber Efendimiz, “Allah’ım (bu kurban) sendendir ve Muhammed ile ümmeti tarafından senin (rızan) için sunulmuştur.” dedi. (İbn Mâce, Edâhî, 1)

Kurbanı, varlıklı kimselerin yapacağı bir ibadet olarak gören Allah Resûlü, yoksulların kurban kesmesine sıcak bakmazdı. Malî durumu müsait olup da, Kurban Bayramı’nda kurban kesmeyen kimseler hakkında “namazgâhımıza yaklaşmasın” buyrulduğunu nakleden (İbn Mâce, Edâhî, 2)  rivayet bir dışlama değil, kurban kesmeye teşvik amaçlı bir uyarı şeklinde anlaşılmalıdır.

Kurban, Hz. İsmail’in bedeli olduğu için, İslâm’da bunun nakit olarak bedeli kabul görmemiştir. Sanki kurban bu manada İsmail’in bedelini temsil eden bir fidyenin, İsmail’in Rabbine sunulmasıdır. Kurbanı kurban yapan, Rabbe yaklaşma vesilesi yapan şey, işte temsil ettiği bu bedeldir. Yeri ve zamanı geldiğinde O’nun yoluna İsmaillerin feda edilebileceğinin sembolik olarak gösterilmesi çabasıdır. Ne koçun kanıdır ne de etidir Allah’a sunulan. Bu inancı, bu bilinci, bu samimiyet ve sadakati göstermektir asıl olan. İbrahimî iman ve kararlılığı gösterecekler için hedef, O’nun uğruna kurban kestiğini, malını feda ettiğini ispatlamaktır. Putları adına kurbanlar kesenlerin şirkine karşılık, İslâm’da “sadece Allah adına ve O’nun adıyla O’na gönderilen” bir tevhid sembolüdür kurban.

Hikmet boyutuyla ele alındığında kurban, zengini muhtaç kardeşlerine yaklaştıran önemli bir vesiledir. Komşuları, akrabaları, dostları, yakın olsun uzak olsun kardeşleri birbirine bağlayan ve ruhları kaynaştıran bir ibadettir. Vekâlet yoluyla Afrika’da, Asya’da adını dahi duymadığı birçok yoksul ülkede yaşayan hiç görmediği, tanımadığı, aç ve muhtaç kardeşlerine uzattığı bir eldir. Binlerce kilometre uzaktaki kardeşleriyle yakınlaşmanın, bütünleşmenin, ümmet olmanın adıdır kurban. Yoklukların, afetlerin yaşandığı coğrafyalara ulaşmak, fizikî mesafeleri gönül coğrafyasında aşmak, onların dertlerini paylaşmak, onlara umut ışığı olmaya çalışmaktır. Hatta sadece din kardeşlerine değil, ‘Yaratılanı sev, Yaratan’dan ötürü!’ felsefesiyle inancı ne olursa olsun muhtaç olan herkese ulaşmaktır!

Kurban, Yüce Yaratıcı’ya yakınlaşmaktır; kurbanlarımız, “kurb” anlarımızdır, yani O’na en yakın olma zamanlarımızdır. Kurban, mukarrebûndan olma çabasıdır, yani takvaya erişme arzusu içinde Yüce Yaratıcı’ya yaklaşanlar arasına girebilme gayretidir. Kurban, takvaya; takva da Allah’a ulaştırır. Nitekim Yüce Rabbimiz hac kurbanlarından söz ederken kurbanların, aslında Allah’ı yüceltme ve O’na şükretme vesilesi olduğunu belirttikten sonra şöyle buyurur:

“(O kurbanların) ne etleri, ne de kanları Allah’a ulaşacaktır. Fakat O’na sizin takvanız ulaşacaktır.” (Hac, 22/36–7) Kurbanlarımızın Müttakilerden olabilmemize vesile olması dua ve temennisi ile…