EFLANİ’DE HIDRELLEZ GELENEĞİ

Bu Yazımızda; yıllardan beri gelenek haline gelen Hıdırellez Kutlamalarını, Hıdırellez geleneğinin Tarihçesini, Rivayetlerini ve Hıdırellez Hazırlıklarını ele alacağız.

Cemrenin Düşmesi ve Hıdırellez’in Başlaması

Aslında Hıdırellez hikâyesi cemrenin toprağa düşmesiyle başlamaktadır. Arapça kökenli cemre kelimesi; ateş, ateş parçası, kor anlamına gelmektedir. Ayrıca Anadolu’da (İmre, İmere, Zemheri) gibi isimleri de vardır. Cemrenin toprağa düşmesi Kasım günlerinden, Hızır günlerine kıştan bahara geçişin işaretleridir.
Cemre, halk arasındaki inanışa göre doğanın uyanışı ve baharın müjdeleyicisidir. Türk Altay mitolojisinde de bu ısınmaya “İmere/Emire” adı verilen cinin neden olduğuna inanılır. Cemrenin düşmesiyle birlikte Hıdırellez kutlamaları başlamaktadır.

HIDIRELLEZ RİVAYETİ (TARİHÇESİ)

Hıdırellez, Hızır ve İlyas’ın Buluştuğuna inanılan gündür. Hızır ve İlyas Kelimelerinin halk dilinde birleşmesiyle Hıdırellez şeklini alan gün, her yıl 6 Mayısta kutlanır.
Hıdırellez günü, Rüz-ı Hızır (Hızır’ın Günü) olarak da adlandırılmıştır.
Efsaneye göre Hızır ve İlyas ölümsüzlüğe ulaşmıştır. Halk geleneğinde İlyas İle ilgili bilinenler daha azdır.

Bir İnanışa göre Hızır ve İlyas iki kardeşmiş, Başka bir inanışa göre ise Hıdır erkek, Ellez de kız, olarak iki sevgiliymişler. Birbirlerine uzun süre hasret kalmışlar, Hıdırellez gecesi buluşmuşlar ve kavuşmanın sevinci içinde can vermişlerdir.
Hıdırellez gecesi, birçok yerin inanışında, Hızır ve İlyas’ın dünya üstünde buluştukları gece olarak kabul edilir.

İslam dinindeki Hıdırellez inanışının temellendiği Kuran’daki kısaslarının tahlilini yapmaya çalışan “ Weinsinck” İslam Ansiklopedisinde bu inanışın kaynağını “Gılgamış Destanı, İskender Efsanesi ve Kitab-ı Mukaddes’teki İlyas Efsanesi olarak belirtmiştir. Burada anlatılan “Mecmau’l Bahreyn” aynı zamanda Musa Peygamber ve Hızrın2ın bir araya gelecekleri Kur’an da anlatılan yerdir. Türk Divan Edebiyatında, Hızır’ın burada ölümsüzlük suyunu içtiği dile getirilir.

Hıdırellez Hazırlıkları
Hıdırellez günü Hızır’dan; Bolluk, Bereket, Para, Evlilik, Çocuk Sahibi olma, Sağlık ve Şifa gibi dilekler dilenmektedir.
Hıdırellez günü adaklık Kurbanlıklar kesilir, yemekler pişirilir misafirlere dağıtılır.

Eflani’de Hıdırellez Kutlamaları

Hıdırellez Tüm Türkiye’de olduğu gibi Eflani’de de Her Yıl 6 Mayısta kutlanır.
Tüm Türkiye’de olduğu gibi Eflani’de de vatandaşlar 5 Mayıs akşamı dua ve dileklerini türbelerde dile getirir. Evlenmek isteyen, çocuk sahibi olmak isteyenler, sağlığını kaybedenler çeşitli dua ve isteklerde bulunurlar.
6 Mayıs günü adaklar kesilir. Vatandaşlara dağıtılır.
Eflani’de Hıdırellez; “ Hacıağaç Türbesi, Demirli Köyü, Ulugeçit Köyü, Karacapınar Köyü, Kocacık Köyü, Ovaşehyler Köyü, Saraycık Köyü” vb. köylerde kutlanır.

Hazırlayan: Mustafa AKGÜN